  Het Stille Pand (2006-2021)   Het Stille Pand (2006-2022)   Het Stille Pand (2006-2023)   Het Stille Pand (2006-2023)   Het Stille Pand (2006-2021)   Het Stille Pand (2006-2022)   Het Stille Pand (2006-2024)
Antwerpen Quartier Latin Pas Wilfried (1940-2017)
Wilfried Pas is geboren op 29 april 1940 in Londerzeel als zoon van Jozef Pas, maar verhuist reeds als kind in 1944 naar Antwerpen. Ter gelegenheid van zijn 60ste verjaardag heeft hij het ereburgerschap van Londerzeel gekregen in juni 2000. Acteur Michaël Pas is een neef van Wilfried. Eerst volgt Wilfried Pas in Brussel het Sint-Lucasinstituut, daarna studeert hij van 1959 tot 1964 aan de Koninklijke Academie voor Schone Kunsten in Antwerpen om zich daarna aan het Nationaal Hoger Instituut aldaar te vervolmaken. Vanaf 1969 gaat Pas zelf aan dat instituut les geven. In de jaren 1970 vormt Wilfried Pas samen met Fred Bervoets, Walter Goossens en Jan Cox de kern van de kunstenaars rond de Antwerpse galerie De Zwarte Panter. Hij werkt samen met Bervoets en Goossens in het lithografisch atelier 'Clot, Bramsen et Georges' in Parijs. De Panter-groep neemt ook gezamenlijk deel aan exposities in Boston en Philadelphia. Solo exposeert Wilfried Pas in Düsseldorf, Milaan, Osaka, Dublin en Amsterdam. Hij neemt in 1975 deel aan de Biënnale voor Kleinsculptuur in Boedapest. In 1966 krijgt Wilfried Pas de Berthe-Art staatsprijs en in 1984 de Eugène Baie-prijs 1980. Ook de vierjaarlijkse prijs van de Provincie Antwerpen voor een kunstenaarsloopbaan is hem in 2004 uitgereikt. Hoewel hij ook actief is als tekenaar en graficus, is Wilfried Pas vooral bekend geworden om zijn beeldhouwwerk. Reeds in 1972 betekende een tentoonstelling van zijn sculpturen in De Zwarte Panter een ware revelatie. Later is hij enige tijd in kleinere formaten gaan werken, die binnen 'kastjes' werden opgesteld. In zijn vroege werk behandelt Pas de mens in zijn specifieke leefsituatie, waarbij een noodlotsgeloof hem niet vreemd is. Het gaat Wilfried om de mens aan wie de kansen tot zelfontplooiing ontnomen worden, de verdrukte mens en zijn psychische verscheurdheid. Hoewel het hem niet te doen is om de mens als plastische verschijning, vertrekt Pas op een emotionele manier vanuit de biologische vorm. Vanaf de jaren 1990 is Wilfried Pas een nieuwe richting ingeslagen met levensgrote bronzen sculpturen van bekende personen, vooral uit de kunstenaarswereld. Deze beelden worden steeds in opdracht gemaakt. Daarbij probeert hij te zoeken naar een houding van het beeld, die de persoon karakteriseert, om zo de illusie te wekken, dat het beeld de persoon is in al zijn complexiteit. In veel gevallen rusten deze personages op een grillig gevormd voetstuk, vol boeiende invalshoeken, waarbij Pas zoekt naar een harmonie tussen donker en licht, diepte en structuur en textuur. "Elk beeld is een vraagstuk dat je voorgeschoteld krijgt", zegt de kunstenaar er zelf over. Zijn atelier bevond zich in de Artiestengang, met ingang via Kerkstraat 51 in Antwerpen, bijna op de grens met Borgerhout. De reeks standbeelden van bekende personen op publieke plaatsen is begonnen met het beeld van auteur Karel van de Woestijne op een ietwat afgelegen plek in Meise. Nadien komen er beelden op meer toegankelijke plaatsen, te beginnen met Willem Elsschot op het Mechelseplein in Antwerpen. Dat stand- of liever zitbeeld is gefinancierd via de uitgifte van een map met vier gedichten van Elsschot en vier zeefdrukken van Pas. De onthulling op 28 juni 1994 is bijgewoond door prins Laurent. Daarna volgen Paul van Ostaijen (Antwerpen) en Anton van Wilderode (Sint-Niklaas). Een beeld van Herman Teirlinck wordt oorspronkelijk vervaardigd voor de binnentuin van de Antwerpse Herman Teirlinck Studio, waar veel theater- en zangtalenten hun opleiding kregen. Na opheffing van deze instelling heeft de laatste directeur Jan Decleir het beeld in bruikleen gegeven aan het Herman Teirlinckhuis in Beersel, de woonplaats van de auteur. Later volgen nog beelden van componist Lodewijk De Vocht ('s-Gravenwezel) en Gerard Walschap (Antwerpen). Een beeld waarrond heel wat commotie is geweest, was dat van Koning Boudewijn (Antwerpen-Linkeroever). Bij de onthulling op 5 mei 1999 in aanwezigheid van koning Albert II en de koninginnen Paola en Fabiola stond het op een speciaal in samenwerking met architect Jo Crepain aangelegde plaats dicht aan het Scheldewater, waarbij in een wand foto’s van de vorst te zien vielen. Maar die plek leidde tot veel vandalisme, waarbij allerlei tags op de wand werden gespoten en ook de wat voorover hellende pose van Boudewijn kwam op dit lager gelegen punt niet ideaal tot zijn recht. Daarom is het standbeeld later hogerop gebracht naar een groenzone nabij de voetgangerstunnel, omgeven door 99 Japanse kerselaren. Die bomen bleken in eerste aanleg als jonge scheuten niet zo goed bestand tegen het wat barre klimaat op deze winderige plaats en moesten door steviger soortgenoten worden vervangen. In 2006 volgt er een beeld van Paul Janssen (Beerse), de stichter van Janssen Pharmaceutica. Na de dood van acteur Julien Schoenaerts wordt op 13 september 2008 diens standbeeld onthuld voor de Antwerpse Sint-Willibrorduskerk, vlakbij het vroegere Ringtheater in de Pastorijstraat, dat tijdens de periode dat Schoenaerts daar zijn eigen speelvlak had is afgebrand en later door Jan Fabre opnieuw in gebruik is genomen als atelier. Tijdens het Consciencejaar 2012 is voor de Academie voor Muziek en Woord te Schilde een beeld van Hendrik Conscience onthuld, wiens bekende roman De Loteling zich in deze omgeving afspeelt. Ter gelegenheid van het 20-jarig koningschap van Albert II zijn op 16 juli 2013 levensgrote borstbeelden van koning Albert II en koningin Paola onthuld in de Senaat te Brussel. Wilfried Pas is door het vorstenpaar zelf gekozen om hen in brons te vereeuwigen, waar diens beeld van Alberts broer Boudewijn wellicht niet vreemd aan zal zijn, plus enig advies van Jan Hoet. Enkele dagen later op 21 juli 2013 gaf Albert het koningschap door aan zijn oudste zoon Filip. Zal Pas stilaan uitgroeien tot een vaste waarde waar het borst- en standbeelden van onze leiders betreft? In elk geval heeft Herman Van Rompuy ook zijn voorkeur voor Wilfried laten blijken om zijn bronzen beeld in het parlement te realiseren, dat op 24 november 2014 in de Kamer is onthuld. De oud-premier, want over die functie van Van Rompuy gaat het bij dit standbeeld, heeft ook zelf iets toegevoegd aan het kunstwerk. Je raadt het: een haikoe. Op de achterkant staat in het brons te lezen: “Een droom levenslang / van harmonie en samen. / Dat beeld blijft immer.” Wilfried Pas is overleden op 13 mei 2017 in Antwerpen.
OEUVRE (onvolledig) 1981 Vrijheidsbeeld, diverse materialen. Openluchtmuseum voor Beeldhouwkunst Middelheim, Middelheimlaan, Antwerpen. Een organisch gegroeide assemblage, die een diep religieus gevoel verraadt, geworteld in Pas' existentiële betrokkenheid. In dit werk zijn gelijkenissen aan te treffen met de Messias-figuur en in zijn algemene structuur met oude bedevaartvaantjes. 1992 Karel van de Woestijne, brons. Rooststraat, Meise op grens met Grimbergen. 1993 Jacques Gorus, Iconograaf van ’t Stad, bronzen bas-reliëf. Galerij Jacques Gorus, Venusstraat 52, Antwerpen. 1994 Willem Elsschot, brons. Mechelseplein, Antwerpen. 1995 Jacques Gorus, Iconograaf van Sint-Anneke, bronzen bas-reliëf. Grasveld Voetgangerstunnel, Beatrijslaan, Antwerpen-Linkeroever. 1996 Paul van Ostaijen, brons. Pottenbrug (Minderbroedersrui), Antwerpen. 1996 Indiaan, brons (4 exemplaren). Predikherenstraat nabij Kloosterstraat, Antwerpen-St.Andries. Groene ruimte nabij hoek Emiel Verhaeren/Gloriantlaan, Antwerpen-Linkeroever. Groenzone tussen Noorderlaan en Canadalaan, Antwerpen-Luchtbal. Hendriklei, op de grens van het Kiel en Hoboken, Antwerpen. Het beeld is gemaakt bij het 75-jarig bestaan van de Antwerpse Huisvestingsmaatschappij. De vier exemplaren staan bij sociale woonwijken van deze huisvestingsmaatschappij. De thematiek is wonen. Omdat indianen een diep respect bezitten voor aarde, water en lucht is deze figuur gekozen, waarbij het woord 'Aarde' op het voetstuk staat vermeld. De toespraak van Chief Seattle uit 1854 diende mede als inspiratiebron. Daarnaast is er gelijkenis met een foto uit 1905 of 1908 van de Amerikaanse fotograaf Edward Curtis, waarop Black Eagle, de chief van de Noord-Amerikaanse vlakte-indianen staat afgebeeld. 1998 Anton van Wilderode, brons. Collegekerk, Collegestraat, Sint-Niklaas. 1998 Herman Teirlinck, brons. Tuin Herman Teirlinckhuis, Uwenberg 14, Beersel. Bruikleen van voormalig Herman Teirlinck Instituut te Antwerpen. 1999 Koning Boudewijn, brons. Groenzone Voetgangerstunnel, Frederik van Eedenplein / Thonetlaan, Antwerpen-Linkeroever. 1999 Paul van Ostaijen, brons (replica van Antwerpse versie uit 1996). Hoofdbibliotheek, Molenstraat 5, Londerzeel (binnen). 1999 Lodewijk De Vocht, brons. Kerkplein Sint-Catharinakerk, Kerkstraat, 's-Gravenwezel. 2006 Gerard Walschap, brons. Maarschalk Gérardstraat, Antwerpen. 2006 Dr. Paul Janssen, brons. Cultureel Centrum Tempelhof, Beerse. Paul Janssen was oprichter/directeur van de firma Janssen Pharmaceutica in Beerse, later opgegaan in de Amerikaanse Johnson & Johnson-groep. 2007 Albert Moortgat, bronzen borstbeeld. Breendonk. 2008 Julien Schoenaerts, brons. Kerkplein Sint-Willibrorduskerk, Kerkstraat, Antwerpen. 2012 Hendrik Conscience, brons. Academie voor Muziek en Woord, Turnhoutsebaan 204, Schilde. 2013 Borstbeelden koning Albert II en koningin Paola, brons.
Willem Elschot © foto: Vera Seppion
Paul van Ostaijen (1999) © foto: Vera Seppion
Julien Schoenaerts (2008) © foto: Vera Seppion